۱۳۹۱ اسفند ۲۶, شنبه

بی تواریءِ درد هدامرزی ملاکمالان هوتءِ بیران بیگءِ روچ



اسفندءِ دومی روچ هدامرزی ملاکمالان هوتءِ بیران بیگءِ روچ اِنت که سئے سال انت په بی تواری گوز ایتءُ روت. طوطی الحانءُ زهیر نالین کمالانءَ پنجاه سال گیش بلوچ قومءِ کوهنین شاعریءُ سازءُ زیمل چو وتی ساهءُ جانءَ پهریز اِت راستے اگاں که قومءَ آئیءَ هم عزتءُ شرف داتءُ کمالانءُ هر ازمگرءِ مسترین داد ...


ندای زاهدان - عبدالوهاب ایران نژاد - اسفندءِ دومی روچ هدامرزی ملاکمالان هوتءِ بیران بیگءِ روچ اِنت که سئے سال انت په بی تواری گوز ایتءُ روت. طوطی الحانءُ زهیر نالین کمالانءَ پنجاه سال گیش بلوچ قومءِ کوهنین شاعریءُ سازءُ زیمل چو وتی ساهءُ جانءَ پهریز اِت راستے اگاں که قومءَ آئیءَ هم عزتءُ شرف داتءُ کمالانءُ هر ازمگرءِ مسترین داد همیش اَت که مان وتی زندءَ چه وتی قومءُ دوزواهاں عزتءُ احترام به گند ایت ملاکمالان دانکه زندگ اَت قومءُ وتی گوشداروکانی دستانی دلءَ اَتءُ هدامرزیءِ مرکءَ قومءَ شرین رکستے وتی ازمگرءَ کت بلے باید نه اَت که اے مزنین نامءُ برزین بالاد چو زیت شموشگ به بیتینءُ رند چه سے/3 سال انگت آئیءِ یاتءُ ترانگءِ زندگ کنگءَ یک کسانین دیوانے گرگ مه بیتین.ندای زاهدان - عبدالوهاب ایران نژاد -


اے باز اپسوزی ءُ بژنی گپے ما ملاکمالان رنگین ازمگرے چوزیت به شموشین مروچی زندگیں قوم وتی ازمگرانی یاتءُ ازم زندگ دارگءَ چے چے که نه کن انت هر سال آیانی مرکءِ سالروچ په شانءُ شرف دارگ بیتءُ آیانی نام مزنین دیوانءَ همایش گرگ بیت که هم آیانی نامءُ یات زندگ به بیتءُ هم نوکین پدریچ آیانی ازمءُ فنءَ هیل به کن انت هدامرزی ملاکمالان په مئے راج کلاسیک شاعریءُ سازءُ زیملءَ سرجمینءُ پر گنجین کتابے که آئیءِ وانگءُ در برگ هر بلوچءِ اگده اِنت کمالانءِ یاتءُ ترانگ قومءِ وتی بودءُ کمالءَ پیش دارایتءُ بلوچ قومءِ وتی شرفءُ عزت اِنت اے ردءَ ما درست میاریگینءُ خاص ادبیءُ ازمی جهدکار گیشتر میار بار اِنت بلکے لهتے دوستءُ سنگتانی چم په دگران سک به بیت بلے ما اے چیزءَ په جوانی زانین که آیانی داد هما سرتگین باجیگءِ بتل اِنت گڑا مئے قومءِ وتی بامردین بچءُ جنکاں المءَ کد وتی ازمگرءُ زانتکارانی عزتءُ حرمت دیگءَ بنتءُ نباید اِنت په اے کسانین کاران دگرانی سرآروکءُ نژوارانی وداریگ به بنت. (شد نه روت چه میرءِ چانیگءَ / بیا گداییءِ کاسگءَ پروشین / مراد ساحر) البت کمالانی یاتءُ ترانگ بلوچ قومءِ هر دوزواهے دلءَ زندگ اِنت آئیءِ زهیریگ ، الهانءُ هالو ابدمان اَنت بلے اے جهانءِ دود اِنت که وتی هیرواهءُ زانتکاریں مزنین شخصیتانی قدرءُ قیمتءَ زان اَنت اے مئے اگدهءُ قدرشناسی اِنت که وتی زندگءُ مرتگین ازمگرءُ ادیبءُ شاعرانی هیالءَ بدارینءُ آیانی یاتءُ زندءَ چه زمانگءِ دنزءُ مجءُ تاموراں پهک به کنین اگاں خدا مه کنت ما وتی مزنین سرءُ نمیرانین شخصیتان به شموشین گڑا المءَ ما دگه کم چشین شخصیت پیداگ کت کنین سید هاشمی ، مولوی عبدالله ، هدامرزی کمالان ، ملا غلامقادر ، غلامرسول دینارزهی ، اشرف سربازی ، گل محمد صالحزهی ، خدارحم شکل زهی ءُ .... په هلو هالو مٹءُ بدل اِش پیداگ نه بیت اے اگاں زندگ اَنت یا چه کوڑویں امروز اِش لڈ اِتگ مئے قومءِ هستیءُ مڈیءُ میراث اِنت آیانی قدرءُ احترام مئی قومءِ سرجمین شریانی قدر کنگ اِنت.

زیگین روچ من یک دوستے جست کت که فلانی کمالانءِ بیرانیءِ سالروچ کدیگ اِنت؟ مردءَ در رائینت که اسفندءِ دومی روچ اِنت منءُ آئی هر دو پشلءُ چم اِں ارسیگ بوت انت که سے/3 سال په بے تواری گوستءُ ما انگت وتی مزنین شخصیتے سالروچءَ نه زانین بارین کمالان دگه قومے ازمگرءُ نمیرانین شخصیتے بوتین هنچو که ما آئیءِ قدرءُ قیمت اِش زانت؟!؟!؟

بازینے بلوچ قومءَ مردگ پرستیءِ شگانءَ جنت بلے منی هیالءَ مئے قوم وتی شتگین سران زیتر شموش ایتءُ بے ترانگ کنت اگاں نه ما په هدامرزی مولوی عبدالله ، استاد غلامرسول ، ملا کمالان رند چه مرکءَ چے کرتگ که مردگ پرستیءِ شگان مارا جنگ به بیت.

۱۳۹۱ اسفند ۴, جمعه

روز جهانی زبلن مادری: گفت‌وگوی لیدا حسینی‌نژاد با بهرام توکلی، آموزگار زبان فارسی و مسئول خانه نیما در سوئد و ناصر بلیده‌ای، سخنگوی حزب مردم بلوچستان در سوئد



روز جهانی زبلن مادری: گفت‌وگوی لیدا حسینی‌نژاد با بهرام توکلی، آموزگار زبان فارسی و مسئول خانه نیما در سوئد و ناصر بلیده‌ای، سخنگوی حزب مردم بلوچستان در سوئد




Source: BahramTavakoli_NaserBalidei_MotherLanguageDay_LidaHosseiniNejad_F.mp3

پیام دبیرکل یونسکو بمناسبت روز جهانی زبان مادری



روزجهانی زبان مادری، روزتأکید براهمیت زبان درساختن هوویت فردی و گروهی است که پایه ی تمام زندگی اجتماعی، اقتصادی وفرهنگی می باشد

روزجهانی زبان مادری مناسبت خوبی برای تاکید براهمیت زبان درساختن هوویت فردی وگروهی است که پایه تمام زندگی اجتماعی، اقتصادی وفرهنگی می باشد. چند فرهنگی یک قدرت و شانسی برای بشریت است و نشان دهنده تنوع فرهنگی ما می باشد، شکل گیری دیدگاهها ،تجدید ایده ها و توسعه تخیلات را تقویت می کند . گفتگوی متقابل اتنیک با حفظ حرمت زبان عملی می گردد بدین خاطر است که یونسکوبرای ارتقاء کاربرد همه زبان ها که موتوردرک متقابل انسانهاست تلاش می کند. ما آموزش زبان مادری را تشویق می کنیم که اجازه می دهد بهتربا بیسوادی مبارزه کنیم وامکان تحصیلات با کیفیت بالارا فراهم سازیم. حفاظت از زبان ها به مردم هرمحل اجازه می دهدتا تا ثبت ، نگهداری و انتقال دانسته های خودشانرا تضمین بکنند. زبان مادری وسیله ای است که به افراد امکان می دهدنظریات خودرا بیان بکنند و برای خود احترام کسب نمایند. زبان مادری نیروئی برای کسب موقعیت اجتماعی است .
امسال یونسکو کشف رابطه بین زبان و کتاب را برای روز جهانی مادری انتخاب کرده است . کتابها نیروی صلح وترقی هستند که می توانند دردسترس همگان قرار بگیرند. کتابها همچنین وسیله غنی کردن زبان ها هستند و خط تکامل زبان را در طول تاریخ حفظ می کنند. در دوران تکنولوژی مدرن کتابها همچون ابزار ارزشمندی باقی می مانند که قابل لمس کردن ، پراتیک برای انتقال دانش، درک متقابل وارتباط با دنیا می باشند. کتابها ستون های جامعه علم ودانش بوده ودر صف اول گسترش آزادی بیان و آموزش عمومی قرار دارند.
زنده ماندن هرزبان منوط برآنست که آن زبان خوانده شود ومتون آموزشی وکتاب ونشریات به آن زبان چاپ ووسیعا توزیع گردد . دربعضی ازکشورها نبود کتاب و متون درسی مکتوب بزبان مادری مانعی برای پیشرفت و ترقی اجتماعی است واین بمعنی محرومیت ازحقوق پایه ای وآزادی بیان می باشد . وسایل دیجیتال تا اندازه ای اجازه می دهند بخشی ازاین کمبود ها جبران گردند ولی بهیچوجه کافی نخواهند بود و ماباید نشرکتاب را بصورت عادلانه برای همگان فراهم سازیم - بویژه برای کودکان که بتوانند بزبان دلخواه خود مخصوصا بزبان مادری خود شان بخوانند - گذاشتن این وسایل دراختیارهمگان تسریع عملی کردن « آموزش برای همگان» ازحالا تا 2015 می باشد . ترجمه دراین کار بزرگ اهمیت زیادی دارد و پلی است که امکان آشنائی با جوامع دیگر را فراهم می سازد.
بمناسبت چهاردهمین سال روز جهانی زبان مادری ازهمه اعضاء یونسکو ، همه نویسندگان و معلمان جهان در دانشگاهها و کرسی های اموزشی و مدارس وابسته می خواهم که برای آشنائی بیشتر با اهمیت تنوع زبانی و فرهنگی وآموزش بزبان مادری، با یکدیگر همکاری تنگاتنگ داشته باشند .
ایرینا بوکووا 21 فوریه 2013
ترجمه : ماشااله رزمی

۱۳۹۱ اسفند ۳, پنجشنبه

گسترش بحث و تبادل نظر برای حفظ زبان‌های مادری در ایران



به مناسبت روز جهانی زبان مادری و برای "دست‌یابی به یافته‌های جدید علمی در رابطه با مجال‌ها و چالش‌های زبان‌های مادری" همایش‌هایی در ایران برگزار می‌شود. اما این اقدامات برای تعدیل مشکلات کافی هست؟

جامعه / حقوق

گسترش بحث و تبادل نظر برای حفظ زبان‌های مادری در ایران
به مناسبت روز جهانی زبان مادری و برای "دست‌یابی به یافته‌های جدید علمی در رابطه با مجال‌ها و چالش‌های زبان‌های مادری" همایش‌هایی در ایران برگزار می‌شود. اما این اقدامات برای تعدیل مشکلات کافی هست؟
کارشناسان از "چالش زبان مادری"، "شوک اول مهر" و "افت تحصیلی در مناطق دوزبانه‌ی در ایران" صحبت می‌کنند. اما نهادهای دولتی از جمله آموزش و پروش برای حل چنین مشکلاتی چگونه چاره‌اندیشی کرده‌اند؟

امیلیا نرسسیان، استاد دانشگاه تهران و متخصص رشته‌ی تعلیم و تربیت و انسان‌شناسی درباره‌ی ‌تحقیقات جدید پیرامون زبان‌های مادری در ایران به افزایش پایان‌نامه‌های دانشگاهی اشاره می‌کند. وی در گفت‌وگو با دویچه وله تاکید می‌کند که تحقیقات اکنون سمت و سو پیدا کرده است و فقط روی مسئله‌ی دوزبانگی صرف کار نمی‌شود، بلکه جنبه‌های ارتباطی، شناختی وهمچنین وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان دوزبانه و چند زبانه به عنوان پایان‌نامه‌ هم کار شده است.

شوک فرهنگی اول مهری دانش‌آموزان دو زبانه

اما آیا این تحقیقات و اقداماتی که زبان‌شناسان و یا محققین انجام دادند، زمینه‌ی اجرایی یافته است؟ امیلیا نرسسیان از دانشگاه تهران به این پرسش چنین پاسخ می‌دهد: «آموزش و پروش به این مسئله آگاه هست. فقط مسئله‌ای که می‌ماند این است که آموزش و پرورش کم‌ترین بودجه را اختصاص می‌دهد. این بودجه صرف باسواد کردن شهروندان ایرانی در کل جامعه می‌شود. درواقع یک زبان یعنی زبان فارسی را اشاعه می‌دهد که مردم بتوانند با همدیگر ارتباط برقرار بکنند و این موضوع در کشور چندزبانه و چند فرهنگی ایران بسیار مهم هست


دانش‌آموزان در مناطق دوزبانه ایران در نخستین روز مدرسه دچار شوک اول مهر می‌شوند
اما محققان درباره‌ی چاره‌اندیشی مشکلات کودکان دوزبانه و چندزبانه چه پیشنهادی می‌کنند. امیلیا نرسسیان دراین‌باره می‌گوید: «کودکان ما در استان‌های دوزبانه دچار افت تحصیلی می‌شوند. آموزش و پرورش به این مشکل هم آگاه هست و کودکان دوزبانه دوره‌ی ابتدایی را چند ماه قبل از اول مهر به مدرسه می‌برند تا حداقل با آن شوک فرهنگی اول مهری مواجه نشوند و این کمی مسئله را تعدیل می‌کند

بشنوید:




نرسسیان در ادامه به برخی "طرح‌های مطلوب" هم اشاره می‌کند: «خیلی خوب می‌شود که در مدارس برای بچه‌های دوزبانه معلم‌های دوزبانه هم در نظر گرفته شود. ولی بودجه‌ی آموزش و پروش کفاف این کار را نمی‌دهد. اینجا معلم‌ها را تعلیم می‌دهند، یعنی آن عده از معلمانی را که بناهست وارد استان‌های چندزبانه بشوند را تعلیم می‌دهند. برای این که بدانند با کوددکان دوزبانه چه رفتاری را داشته باشند و بدانند که این کودکان چه کمبودهایی را دارند و متوجه باشند که با آنها مثل کودکان تک‌زبانه رفتار نشود. این حداکثر کاری هست که آموزش و پروش توانسته است انجام بدهد

برگزاری همایش زبان مادری در ایران


اما برخی از مراکز و موسسات عالی آموزشی کشور امسال تلاش کردند به مناسبت روز جهانی زبان مادری (در ۲۱ فوریه/۳ اسفند) همایش‌هایی را برگزار کنند. برای نخستین بار در استان گلستان که اکثریت ساکنین آن ترکمن هستند "همایش زبان مادری: مجال‌ها و چالش‌ها" به مدت سه روز برگزار می‌شود
  
.
تبلیغات مربوط به برگزاری نخستین همایش زبان مادری در استان گلستان
برگزارکنندگان همایش هدف خود را "دست‌یابی به یافته‌های جدید علمی در رابطه با مجال‌ها و چالش‌های زبان‌های مادری و دوزبانگی اعلام کردند. از جمله محورهای این همایش "زبان مادری؛ مفهوم‌سازی و نظریه‌پردازی"، "زبان مادری و هویت"، "زبان مادری و تعلیم و تربیت"، "درک، پردازش و یادگیری زبان در دوزبانه‌ها"، "زبان مادری و شکل‌گیری شخصیت"، "زبان مادری و رسانه‌های جمعی" هستند.

"برای حل مشکل زبان‌های مادری همایش کافی نیست"

به نظر آقای حاجی‌مراد گنبدی، محقق زبان ترکمنی، در ایران یافته‌های علمی، تحقیقی و یا پایان‌نامه‌ها به تنهایی برای حفظ زبان کمکی نمی‌کند. وی بر این باورهست که حتی برپایی همایش‌های زبان مادری هم مشکل دوزبانه‌ها را کاهش نخواهد داد. به نظر این محقق نخستین شرط برای حل و یا تعدیل مشکل زبان‌های مادری در ایران پذیرفتن تکثر زبانی در کشور و اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی درباره‌ی تدریس زبان‌ها مادری است.

ببینید:
 
این محقق از شهرستان گنبدکاووس به دویچه وله می‌گوید: «هرچند نفس برگزاری چنین همایش‌هایی بسیار مبارک است، اما دانشگاه پیام نور و دانشگاه‌های محلی در زمینه‌ی آموزش زبان مادری تصمیم‌گیرنده نیستند، نباید انتظار خاصی از این گونه همایش‌ها داشت. حتی وزارت آموزش و پرورش، وزارت ارشاد و یا وزارتخانه‌های مشابه هم در زمینه‌ی سیاست‌گذاری زبان مادری اراده‌ای از خود ندارند و این موضوع در سطح کلان قابل تصمیم‌گیری می‌باشد

تکثر زبانی در ایران؛ فرصت یا چالش



تظاهرات ایرانیان در خارج از کشور به مناسبت روز جهانی زبان مادری: آموزش به زبان مادری حق اولیه هر انسان
اما این محقق محلی خاطرنشان می‌کند: «همایش زبان مادری در گلستان می‌تواند الگویی برای طرح مسأله زبان مادری باشد. اما سطح علمی این‌گونه همایش‌ها معمولا با بررسی مقالات ارائه شده قابل سنجش است و تا زمانی که مقالات ارائه شده در این همایش به چاپ نرسند، نمی‌توان این همایش را مورد ارزیابی علمی قرار داد

این کارشناس همچنین توضیح می‌دهد که چندزبانه بودن یک استان می‌تواند برای آن کشور بسیار مفید باشد. بنابراین وجود زبان‌های مختلف چون کردی، ترکی، بلوچی، عربی و ترکمنی و دیگر زبان‌ها در ایران به خودی خود یک مزیت بزرگ برای کشور به‌شمار می‌رود.

وی اما انتقاد می‌کند: «مسئولین و دولتمردان در ایران همیشه بعد امنیتی مسئله را در نظر گرفته‌اند و متأسفانه همین هم باعث شکاف بیشتر بین مرکز و پیرامون شده است. چندزبانه بودن یک کشور چالش نیست بلکه یک فرصت است اما متأسفانه در ایران با سیاست‌های غلط، فرصت‌ها به چالش تبدیل می‌شوند

کمی تحقیقات درباره زبان مادری


به نظر آقای گنبدی، محقق زبان به طور تخصصی تحقیقات چندانی هم درباره زبان‌های مادری در ایران انجام نگرفته است. وی دلیل آن را این‌گونه توضیح می‌دهد: «این موضوع در دوره‌ی خاتمی در مجلس جمهوری اسلامی و سایر نهادها هم مورد بحث قرار گرفته بود و نمایندگان فرهنگی اقوام در آن هم‌اندیشی حضور داشته و به طرح پیشنهادات خود پرداخته بودند. اما این مسئله راه به جایی نبرد، چون اراده‌ای برای آزادی آموزش زبان مادری که مصرح اصل ۱۵ قانون اساسی ایران نیز هست، وجود ندارد. به نظرم ضعف بزرگی که در این میان وجود دارد سلبی بودن اصل ۱۵ قانون اساسی است. به این صورت که این قانون برای رفع تکلیف عنوان شده است و ایجابی نیست

به نظر این محقق زبان، در مدارس استا‌ن‌های دوزبانه کشورعلاوه بر تدریس مواد درسی فارسی به کودکان، می‌توان زبان مادری آنها را هم تدریس نمود تا "زبان ملی و زبان قومی به موازات هم رشد کند".

هم امیلیا نرسسیان، استاد دانشگاه در تهران و هم حاجی مراد گنبدی محقق زبان شناسی از استان گلستان بر این باور هستند که پیش از هر چیزی بایستی نگرش در جامعه و بویژه نگاه مسئولین دولتی، نخبگان کشور درباره‌ی مسئله‌ی زبان‌های مادری در ایران به صورتی مثبت تغییر یابد. هردو کارشناس همچنین تاکید کردند که عدم چاره‌جویی برای این مشکل می‌تواند کشور را با چالشی بزرگ‌مواجه کند



روز جهانی زبان مادری: ظلم مضاعفی که به ما رفته و می‌رود عبدالستار دوشوکی



محرومیت از تحصیل به زبان مادری نه تنها بی‌اعتناعی به قانون اساسی معیوب جمهوری اسلامی و نقض آشکار حقوق بشری انسان‌هاست، بلکه در کشور ما تبعات بسیار جدی برای بهروزی آتی و مشارکت عمومی اقوام ایرانی بخصوص بلوچ‌ها، ترک‌ها، عرب‌ها، ترکمن‌ها و کرد‌ها دارد. برای درک این واقعیت غیر منصفانه و دردآور باید به حقیقت تلخ تبعیض همیشه حاکم در کشورمان رجوع کرد.

اکثریت فرزندان هموطنان فارس زبان در تهران، مشهد، کرمان، شیراز، اصفهان و یزد و صد‌ها شهر دیگر با امکانات نسبی بسیار فراوان آموزش و پرورش را به زبان مادری خود آغاز می‌کنند. چالش بزرگ فرزندان این هموطنان یاد گرفتن نوشتن الفباء و خواندن است و بس. اما در بلوچستان و مناطق قومی یا ملیتی ایران علاوه بر فراگیری حروف الفبا و اعداد، یاد گرفتن زبان جدیدی به نام زبان فارسی نیز مطرح است. بسیاری از محققان و کار‌شناسان امور آموزش و پرورش بر این عقیده‌اند که آموزش اجباری به زبانی غیر از زبان مادری یکی از عوامل عمده اُفت آموزشی و بازماندگی از تحصیل در‌‌ همان "آغاز" کار می‌باشد.
حال بگذریم از این حقیقت تلخ که ما بلوچ‌ها در مدارس کپری بدون امکانات، باید با افتخار با هموطن تهرانی در کنکور رقابت کنیم. نمونه تجربه شخصی: بعنوان مثال "جمع" برای من درختهای گرمسیری بودند با میوه‌هایی گیلاس شکل اما با طعم انجیر در پشت اداره پست و تلگراف قدیمی چابهار که صد و سی سال پیش انگلیس‌ها آن را بنا نهاده بودند. بخش قابل توجهی از تلاش فکری من برای یاد گرفتن صرف این شد که یاد بگیرم بین درخت "جمع" و جمع اعداد، و یا "ممنوع" و "ممتنع" و صد‌ها مثال دیگر تفاوت از زمین تا آسمان است. اینگونه بود که من در دبستان با جمع اضداد، تضریب تبعیض‌ها و تفریق امکانات و تقسیم بی‌عدالتی‌ها بزرگ شدم تا علیرغم محرومیت‌ها، کشورم را ـ کشوری که در آن من شهروند درجه دو و سه بودم ـ دوست بدارم و در مدرسه برای آن سرود افتخار بخوانم. وقتی که بزرگ شدم و بعنوان اولین دانشجوی تاریخ چابهار برای تحصیل علم پزشکی به تهران رفتم، شوکه شدم. زیرا اکثر دانشجویان همکلاس و فارس زبان من از مرکز و شمال و جنوب و غرب و شرق کشور از حکومت و "کمبود‌های" موجود گله داشتند. من در مقایسه به شکوه‌های آن‌ها سکوت اختیار کردم، زیرا می‌دانستم که اینگونه دردمندان مستمند، درد ما بلوچ‌ها را هرگز نخواهند فهمید. اینک بیش از ۳۵ سال از آن روز گذشته است و هنوز هم نمی‌فهمند.
بحث من در مورد جدال بر روی واژه‌های نظیر قومیت و ملیت و امثالهم نیست. بحث من بسیار بنیانی، عملی و به دور از این جنجالهای ساخته شده خودی و غیر خودی است. اگر همه ما ایرانی هستیم ـ که هستیم ـ پس در این صورت امکانات آموزشی در مناطقی مثل بلوچستان باید حداقل دو برابر تهران و اصفهان باشد، زیرا کودک بلوچ چالش و تکلیف دوگانه‌ای در کلاس کپری خود برای یادگیری در پیش رو دارد. او علاوه بر یادگیری الفبا و اعداد، زبان "ناآشنا"ی فارسی را نیز باید یاد بگیرد. اما افسوس و صد افسوس که در کشور ما اوضاع همیشه بر عکس بوده و است (امیدوارم در آینده اینطور نباشد). باید گفت که خشت اول چون نهد معمار کج، تا ثریا می‌رود دیوار کج. و اینگونه است که دیوار کج زبان فارسی ما (بلوچ‌ها) و بخت "کج‌تر" ما در این کشور "پرافتخار" ادامه دارد؛ علیرغم اینکه در ماه می سال ۲۰۰۹ میلادی مجمع عمومی سازمان ملل با تاکید بر مصوبه شماره ۱۳۵/۴۷ تصویب شده در سال ۱۹۹۲در مورد منشور جهانی حقوق افراد وابسته به گروه‌های قومی، ملی، زبانی و مذهبی دنیا و همچنین معاهده بین المللی حقوق مدنی و سیاسی، مصوبه شماره ۲۶۶/۶۱ را تصویب نمود که بر اساس آن دولت‌ها موظف هستند تا از خزینه و میراث زبانی و فرهنگی موجود در کشور خود حمایت و پاسداری کامل بکنند؛ ما همچنان اندر خم یک کوچه‌ایم.
از منظر زبانی بیش از دوسوم کشورهای جهان جمعیتی کمتر از کل بلوچستان دارند. اما در بلوچستان ایران تدریس به زبان بلوچی ممنوع است؛ در حالیکه در بلوچستان پاکستان که بلوچی یک زبان رسمی است، اینگونه نیست. بر طبق قانون اساسی افغانستان نیز بلوچی یک زبان برسمیت شناخته شده می‌باشد. در مورد تبعیض و سرکوب زبانی و فرهنگی، می‌توان به بسیاری از اقوام و "ملیت‌های" دنیا اشاره کرد که از حق تدریس به زبان مادری خود بصورت عامدانه و جابرانه محروم هستند.
زبان تامیل مثال گویائی است. تامیل‌ها که زبانشان در رده هیجدهُم جدول زبان‌های زنده دنیا قرار دارد، بدلیل مطالبه حقوقی سیاسی ـ فرهنگی و از جمله زبانی خود، توسط دولت مرکزی سریلانکا و با کمک برخی از کشورهای جهان از جمله ایران با بیرحمی و شقاوت توصیف ناپذیری سرکوب (و نابود) شدند.
بر طبق اصل پانزده قانون اساسی جمهوری اسلامی، زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است. اسناد و مکاتبات و متون رسمی و "کتب درسی" باید با این زبان و خط باشد. ولی استفاده از زبان‌های قومی و محلی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آن‌ها در مدارس در کنار زبان فارسی آزاد است.
اما علیرغم این حق تصریح شده در قانون اساسی، یاد گیری به زبان مادری، نه به مثابه یک حق، بلکه بعنوان یک خطر بالقوه امنیتی تلقی می‌شود. این تفکر تبعیض آمیز نه تنها توسط سلسله پهلوی بلکه توسط رژیم جمهوری اسلامی نیز تبلیغ و ترویج می‌شود. بحث من هرگز از منظر جدایی طلبی و یا "ضدفارس" نبوده و نیست. بحث من این است که اگر زمامداران کشور و هموطنان فارس زبان عملا مایلند که ما سرود "ای ایران" را به فارسی، بهتر از خود فارس‌ها، بخوانیم و زبان فارسی را یاد بگیریم و بخشی از جامعه هم بخشگر و مولد ایرانی باشیم، باید به ما امکانات آموزشی دو برابر نسبت به هموطنان فارس زبان داده شود.
نمی‌توان ما را محروم نگه داشت، سرکوب کرد، مورد تبعیض و ظلم و ستم دوگانه قرار داد، و آنگاه انتظار داشت که سرود "ای ایران ‌ای مرز پر گهر" را حتی از هموطنان فارس زبان تهرانی و اصفهانی رسا‌تر و با اشتیاق‌تر بخوانیم. امروزه از بین بیش از هفتاد هزار دانشجو در استان سیستان و بلوچستان، کمتر از پانزده درصد آن‌ها بلوچ هستند، آن هم در حالیکه بیش از شصت درصد آن‌ها در دانشگاه آزاد تحصیل می‌کنند. یعنی در حقیقت دانشجوی حضوری بلوچ در دانشگاهای سیستان و بلوچستان کمتر از هفت در صد است، در حالیکه جمعیت بلوچ در استان بیش از هفتاد درصد می‌باشد. این در عمل یعنی ما فقط به ده درصد حقوق خود در "کشور عزیزمان" دست یافته‌ایم ـ و آیا این مایه افتخار است که بر ایرانی بودن خود ببالیم. متاسفانه هموطنان ما در بقیه نقاط ایران، عمق متعفن این تبعیض "جنایتکارانه" را درک نمی‌کنند.
خانم ایرنا بوکووا مدیر کل یونسکو در پیام خود به مناسبت ۲۱ فوریه، روز جهانی زبان مادری تاکید می‌کند که اولین اصوات قابل فهم از طریق زبان مادری ابراز می‌شوند. روز جهانی زبان مادری فرصت مغتنمی است برای درک اهمیت زبانهای مادری و بسیج همگانی برای ترویج سیستم آموزشی چند زبانگی و تنوع زبانی. زبان مادری موضوع اصلی هویت اشخاص و آموزش بزبان مادری روش بسیار موفقی برای مبارزه با تبعیض، و همچنین برای تامین سلامت جامعه است. متاسفانه رژیم جمهوری اسلامی که خود را "تافته جدا بافته‌ای" می‌پندارد، هیچگونه تعهد عملی نه تنها به قانون اساسی خود ندارد، بلکه علیرغم پیوستن به معاهده‌ها و منشورهای بین المللی، هیچگونه اهمیتی برای آن‌ها قائل نیست.
جمهوری اسلامی روز جهانی زبان مادری را همانند بسیاری از سالروز‌ها و مناسبت‌های بین المللی نظیر "روز جهانی کارگر" و "روز جهانی زن" و غیره، توطئه استکبار می‌داند و با آن‌ها دشمنی عملی می‌ورزد. متاسفانه فرهنگ تبعیض و تحقیر دیگران در ایران و بخصوص بین هموطنان مرکز نشین نهادینه شده است. تحت تاثیر بمبارانهای تبلیغاتی نظیر "هنر نزد ایرانیان است و بس" و فارسی شکر است" و غیره، بسیاری از آن‌ها از درک این حقیقت ساده عاجز هستند که زبان مادری هر کسی برای او "شکر" است؛ و این حلاوت مختص زبان فارسی نیست. بلوچ‌ها نیز به زبان بلوچی می‌گویند "عـسـل" یا شـهـد. "بلوچی مئی وتی شهدین زباننت". در پایان برای آنانی که معتقدند بلوچی گویشی از زبان فارسی است، لطفا این شعر رایج بلوچ را بخوانند تا بدانند "نزدیکی‌ها" چقدر نزدیک هستند؟ "گــَنـوکـن دلّ کـۀ پــۀ تَــَو پـهـر بـنـدیـت / تــَچـوکین آپ پــُشـتأ کـِشـک رنـدیـت".
برگرفته از روز انلاین

عبدالستار دوشوکی
مدیر دفتر مطالعات بلوچستان ـ لندن