۱۳۹۱ آبان ۵, جمعه

بَلوُچى زُبان هَر بَلوچ ماتى زُبان اِنت



بلوچ راج هِجبَر دگراں زُباناں نه ديت ءَ كه وتى ماتى زُبان اِنت، ءُ هيوَک ءَ بَلوُچى زُبان بَلوچاں ماتى زُبان بيت ءَ، په اِشي ءَ وتى دْراهيں كْوَهنيں لَبزانک په بَلوُچى زُبان بيتگ نه په دگراں ءُ هَمساهِگاں زُباناں. سَرجميں بلوچ نامدار مَردين ءَ ءُ جنين ءَ كه مے راجدپتر تاكاں رُژن ءَ كتگ هَنچَوش كه ڈَڈيں مير جلال هان، مير چاكر، مير گُوَهرام، مير بالاچ، شَے مُريد ءُ هانى، ءُ مير هَمَّل ءُ دگے بے شُمار اَنت، هِجبَر وتى شَيئراں ءُ لچََهاں په دگے زُبان گشتَگ، بلے هيوَک ءَ په بَلوُچى زُبان ساچتگ نه پَه براهوئي يا جدگالى. اے يَک پَرنوت ءُ نشان اِنت كه بلوچ راج زُبان ابيد چه بلوچى دگے زُبان نه بيتگ هما وَهد كه بلوچ نام دَپتراں تها دُرشان بيتگ به گر دانک روچ مروچى.

اے گپاں گوں هَم دگراں دَپتراں تپاک اَنت. مَكدسى (966 اِيسائى) يَک تازى (اَرَبى) دَپترزانت ءُ مُساپِر اِنت، هَزار سال چه پِيسَر ءَ پَنچگور ءَ گُوَست ءُ نبشتگ كه اے دَمَگ مَردُم په بَلوُچى زُبان ءَ گپ جَن اَنت، ءُ دگے زُبان نام ءِ نه گِپت. يكيں زُبان كه بلوچ راج ءَ نام داشتگ همے زُبان اِنت كه بَلوُچى اِنت، ءُ په اے زُبان بلوچ راج وَتى پَهر بَنداِيت كه اے زُبان تهنا بَلوچاں نام، نشان، پَجار، دود ءُ رَبيدگ ءُ دَپتر رَكتگ ءُ داراِيت.

بَلوُچى زُبان ءُ دگے هيرانى زُباناں هَنچَوش كه كوردى، گيلكى، پارسى گـُهار اَنت. ءُ بَلوچاں راجى پَجار گوں هِندو-آريائي زُباناں هَنچَوش كه جَدگالى، سِندى، كِهترانى، سَرائيكى يا دراويدى زُباناں هَنچَوش كه براهوئي هِچ سياد نه داراِيت. اے نامگپتَگيں زُباناں بلوچ راج هَمساهِگاں زُبان اَنت، ءُ بَلوچاں هَمساهِگى، يک جاهى ءُ دپترى هَمراهى ویهان ءُ اَزباب ءَ بَلوچاں زُبان تَرِتگ ءُ وتى ماتى زُبان شَمُشتگاں ءُ بے هيال كتگاں.

بَلوچ راج ءَ رودرآتکى بلوچڈيه لڈگ چه پِيسَر ءَ په يَک زُبان تهنا گپ جتگ ءُ اے هَبَر بَرجاه بيتگ بُرز ءَ. يَک گواهے هَميش اِنت كه پِه براهوئي ءُ جدگالى زُبان تها هِچ كْوَهنيں لبزانک نيست ءُ بَلوچ راج دَپتر گوں سياد نيست. بَلوچاں وتى اَهدى ءُ راجى لبزانک ابيد چه پِه بلوچى نه ركينتگ ءُ نگهداری نه كتگ.

براهوئي ءُ جدگالى گپ جَنوكاں بلوچ اَنت ءُ بُنداتى جاه اِش مَكـُران اِنت. براهوئي گپ جَنوكاں ٹكاں ءُ زات ءَ رِند، دودائى، ءُ لاشارى اَنت ءُ دگے بلوچى زَات اَنت. ءُ جدگال مَكُران جاهمَنِند اَنت ءُ سِند ءَ لڈٹگاں ءُ رَندتِر ءَ وتى ماتى گلزمين ءَ پَدتَرتگاں. گيشتِريں براهوئي ءُ جدگالى گپ جَنوكاں وَ بلوچى ءَ زان اَنت ءُ سَرپَد بَنت ءُ بلے بلوچى ءَ هوُر نه كن اَنت گوں براهوئي ءُ جدگالى ءَ.

بلے پَشتكپَتگيں بَلوچاں كه هشتاد دَر سَد ءَ چه گيشتِر نه براهوئي زان اَنت ءُ نه جدگالى. پَرچى كه چَمدار نه بيتگ اَنت كه دگراں ءُ ڈنى زُباناں به زان اَنت وَهد كه وت واجه اَنت ءُ آزات اَنت. وَهد كه براهوئي ءُ جدگالى گپ جَنوكاں چَمدار بيتگاں كه بلوچى دَر به بَر اَنت دانک گوں وَتى ناكوزاتک ءَ دوچار به كپ اَنت.

بلوچڈيه آزاتى ءَ چه رَند اِنگريزاں اے سَرزمين ءَ ايردست كتگ سال هزار ءُ هشسَد ءُ سى ءُ نُه، ءُ دانک بَلوچ راج بَهر به كَن اَنت؛ زُبانى ناسازگاری ءُ هِلاپى سُروز جَتَگ. ءُ يَكُمى رَند ءَ گشگ بيت ءَ كه بلوچ راج يَک چه گيش زُبان هَست. براهوئي زُبان چادَر چه چير ءَ لوٹتگ كه بلوچ راج ءَ دو بَهر به كن اَنت. بلے اے بَديں كِردارى بيت نه كنت پَرچى كه براهوئي ءُ جدگالى گپ جَنوكاں بلوچڈيه ميانگ ءَ نِشتگ اَنت ءُ بَلوچ راج ءِ زِرد اَنت.

مَنى مول ءُ مُراد هَميش اِنت كه هَما بلوچ كه براهوئي ءُ جدگالى گپ جَن اَنت ءُ هما بلوچ كه پَنجابى، سَرائيكى، سندى، پَارسى، ءُ اَرَبى گپ جَن اَنت هِچ جُتا نه اَنت ءُ هال اِش يَک اِنت، كه اے دراهيں زُباناں بَلوچاں ماتى زُبان نه اِنت، بلے پَه زور ءُ زوراكى، يا هَمساهِگى، يک جاهى ءُ دپترى هَمراهى ویهان ءُ اَزباب ءَ بَلوچاں زُبان تَرِتگ ءُ وت اِش ماتى زُبان گار كتگ. په ايشى ءَ بلوچڈيه وانگ ءُ رَسانكارى ءُ سَركارى زُبان بايد تهنا بلوچى به بيت. ءُ دگے زُباناں بلوچ راج زُباناں نه اَنت، بلوچى دراهيں بلوچ راج ماتى زُبان اِنت، ءُ هما كه بلوچى نه زانت بايد بلوچى دَر به بر اِيت ءُ به وان اِيت، ءُ وتى جُهد ءُ كوشست ءَ پَه وتى ماتى زُبان ديم رَوى به بيت. هر كس زِموارى اِنت اے دو دانک ءَ شنگ به كنت.

بلوچى مے وَتى شَهديں زُبان اِنت

شمے اَئيد ءُ بُزکشان ءُ مهرگان شات ءُ مبارک بات.

اَهمَد يَئكوب

ﮔﻬﺎﺭ ﮔﭙﺘﻪ،ﺑﺮﺍﺗﯽ ﺳﺮ ﺑﺴﺘﻪ


یک ضرب المثل بلوچی هست که میگه *ﮔﻬﺎﺭ ﮔﭙﺘﻪ،ﺑﺮﺍﺗﯽ ﺳﺮ ﺑﺴﺘﻪ* “ﺧﻮﺍﻫﺮ ﺯﺍﯾﯿﺪﻩ ﺍﺳﺖ،ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺳﺮ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ” *ﺍﯾﻦ ﻣﺜﻞ ﺩﺭ ﺑﯿﺎﻥ ﺣﺎﻝ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﮐﺎﺭﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻨﺪ،ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺷﺮﯾﮏ ﮐﺎﺭ ﺩﯾﮕﺮﺍﻥ ﻣﯽ ﺩﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﻓﺨﺮ ﻭ ﺍﻓﺎﺩﻩ ﻣﯽ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺳﺨﺘﯽ ﻭ ﺯﺧﻤﺖ ﻭ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻭ ﺍﻧﺪﻭﻫﯽ ﮐﻪ ﺩﯾﮕﺮﺍﻥ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ،ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺳﺖ ﺍﺯ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﮐﺸﻨﺪ ﻭ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺟﻮﯾﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ

ولین شب شعر بلوچی هیالانی گام گیج (گام به سوی تخیل)


شعرخوانی اینجانب در اولین شب شعر بلوچی هیالانی گام گیج (گام به سوی تخیل) باحضور نویسنده و شاعر نامی بلوچ استاد عابد آسکانی و سایر اساتید وشاعران بلوچ -  1391 - سالن اجتماعات دانشگاه ازاد اسلامی سراوان